ปัญหาเด็กวัยรุ่นยกพวกตีกันมีให้เห็นตลอด ไม่ว่าในกรุงเทพฯ หรือต่างจังหวัด แต่ที่เป็นข่าวให้เห็นอยู่เป็นระยะ คงจะหนีไม่พ้นสถานศึกษาบางแห่ง ที่ทำร้ายกันถึงขั้นเสียชีวิต เลือดตกยางออก ท่านผู้อ่านคงจะสงสัยว่า ทำไมวัยรุ่นเหล่านี้มีพฤติกรรมรุนแรงกว่าคนอื่น

เกี่ยวกับเรื่องนี้ พญ.วิมลรัตน์ วันเพ็ญ รอง ผอ.ฝ่ายการแพทย์ สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข บอกว่า การทะเลาะวิวาทยกพวกตีกันของวัยรุ่น เกิดจากหลายปัจจัย คือ

ปัจจัยแวดล้อมภายนอก ได้แก่ สภาพครอบครัว ระบบการศึกษา และสังคม ที่สร้างความกดดันให้กับเด็กหรือวัยรุ่น เช่น การบังคับหรือลงโทษ กวดขันอย่างเข้มงวด ปิดกั้นไม่ให้อิสระ การถูกตำหนิหรือต่อว่าจากสังคม การปล่อยปละละเลยทอดทิ้งหรือในทางตรงข้ามการประคบประหงมจนเกินเหตุ รวมทั้งสภาพสังคมที่เต็มไปด้วยความรุนแรงรอบด้านที่เด็กเห็นจน ชินชา ล้วนเป็นสาเหตุให้เด็กเกิดพฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรงใช้กำลังในการแก้ปัญหาได้ทั้งสิ้น

ปัจจัยภายใน ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงทางร่างกาย การเปลี่ยนแปลงด้านฮอร์โมนพื้นฐานอารมณ์ เช่น อารมณ์ร้อน อารมณ์เย็น หรือหวั่นไหววิตกง่าย ซึ่งติดตัวเด็กมาตั้งแต่เกิดที่สำคัญวัยรุ่นขาดการเห็นคุณค่าในตัวเอง ซึ่งเมื่อใดที่เด็กหรือวัยรุ่นมองไม่เห็นคุณค่าของตัวเองและถูกดูแคลนว่าด้อยความสามารถ พวกเขาก็จะแสดงออกเพื่อเรียกร้องความสนใจทั้งจากสังคมทั่วไปและจากภายในกลุ่มเพื่อน ซึ่งการทะเลาะวิวาท ทำร้ายร่างกาย ยกพวกตีกัน เป็นวิธีการหนึ่งที่คิดและทำได้ง่าย ทำให้รู้สึกเด่นดัง เพื่อนเห็นความสามารถและได้รับการยอมรับ

นอกจากนี้ความสัมพันธ์ระหว่างความอึดหรือความอดทนกับความก้าวร้าวของเด็ก ก็มีความสัมพันธ์กันอย่างมาก เพราะเมื่อไม่ได้อะไรดั่งใจ ทนไม่ได้ อึดน้อย ก็ต้องระบายออกถึงความ ผิดหวัง เสียใจ ซึ่งแต่ละคนก็จะแสดงความก้าวร้าวรุนแรงมากน้อยแตกต่างกัน อาจโวยวาย ด่าว่า ทำร้ายตัวเอง และทำร้ายผู้อื่น

ครอบครัว โรงเรียน  และชุมชน จึงต้องฝึกความอึดหรือความอดทนให้กับเด็กโดยไม่ตามใจหรือช่วยเหลือมากเกินไป ควรให้พวกเขาเจอกับปัญหาอุปสรรคบ้าง เพื่อให้รู้จักการแก้ปัญหาด้วยตนเอง รู้จักการควบคุมอารมณ์ มีความอดทนในการรอคอย มีระเบียบวินัยในตนเอง ก่อนที่เขาจะแสดงความก้าวร้าวรุนแรงเกินเหตุจนกลายเป็นอาชญากรที่เราคาดไม่ถึง

วิธีการสังเกตว่า เด็กวัยรุ่นจะมีแนวโน้มเป็นคนก้าวร้าว ใช้ความรุนแรงในการแก้ปัญหาหรือไม่นั้น นอกจากการสังเกตได้ง่ายจากเด็กที่มีปัญหาพฤติกรรมด้านอารมณ์อยู่แล้ว เช่น ชอบก่อกวน โหดร้ายทารุณสัตว์ ชกต่อย ทำร้ายร่างกายตนเองและผู้อื่น ทำลายข้าวของ ขู่คุกคาม ไม่เคารพกฎระเบียบต่าง ๆ เด็กหรือวัยรุ่นที่เก็บตัว เก็บกด ไม่เคยได้ระบายความรู้สึกออกมาอย่างเหมาะสม ก็เป็นกลุ่มเด็กที่น่าเป็นห่วงและควรเฝ้าระวังด้วย เช่นกัน เพราะมีโอกาสที่จะแสดงความก้าวร้าวรุนแรง เป็นอันตรายต่อตนเอง คนรอบข้าง และสังคมได้ทุกเมื่อ

ในการแก้ไขปัญหาความรุนแรงที่เกิดขึ้น จะโยนความผิดให้เด็กเพียงอย่างเดียวคงไม่ได้ ก่อนอื่น ต้องแบ่งกลุ่มเด็กออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่เป็นปัญหามาก เป็นหัวโจก ปลุกระดม กับกลุ่มเด็กปกติหรือกลุ่มเด็กที่มีแนวโน้มจะก่อ ความก้าวร้าวรุนแรง ในกลุ่มที่เป็นปัญหามาก อาจต้องใช้กระบวนการทางกฎหมายมาช่วยแก้ ซึ่งจะเป็นหนทางหนึ่ง ในการฝึกความอดทนและเป็นระเบียบวินัย ให้เด็กเกิดการยอมรับว่าเขา ทำผิดก็ต้องได้รับผลจากการกระทำความผิดนั้น  ทั้งนี้ในระบบกฎหมายจะมีเรื่องการฟื้นฟูจิตใจให้ดี  ขึ้น ทั้งการปรับพฤติกรรมและอารมณ์ เพื่อให้ผู้กระทำผิดออกมาเป็นคนดีของสังคมได้ ซึ่งครอบครัว ชุมชน สังคม ก็ต้องให้การยอมรับ ไม่ตีตรา ตอกย้ำ ดูถูกเหยียดหยามถึงความผิดของพวกเขา เพื่อให้พวกเขามีโอกาสที่จะปรับตัว สามารถกลับมาเป็นคนดีของสังคมได้

ส่วนเด็กกลุ่มปกติหรือมีความเสี่ยง ก็ควรมีการส่งเสริมป้องกัน โดยมีพื้นที่ให้เด็กหรือวัยรุ่นได้ทำกิจกรรมที่เสริมสร้างคุณค่าให้กับตัวเองมากกว่าการคอยห้ามปรามหรือตำหนิพวกเขา

ในส่วนของพ่อแม่ ผู้ปกครอง ครูอาจารย์ ต้องร่วมมือกันอย่างใกล้ชิด เข้าใจธรรมชาติของเด็ก ช่วยพวกเขาหาตัวตนให้ได้ พัฒนาอีคิว โดยเฉพาะการควบคุมอารมณ์ การเสริมทักษะชีวิตมีกิจกรรมเสริมให้เรียนรู้ถึงผลที่จะได้รับจากการใช้ความรุนแรงในการแก้ไขปัญหา กิจกรรมฝึกความอดทน แยกแยะความถูกผิด รู้จักการให้อภัย สร้างระเบียบวินัยให้ตนเองได้ ที่สำคัญต้องเป็นเพื่อนกับเด็ก ใส่ใจพูดคุย มากกว่าดุด่า หรือออกคำสั่งเพียงอย่างเดียว

สำหรับเด็กและกลุ่มเพื่อน ก็เป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยสร้างคุณค่าในตัวเองและช่วยลดปัญหาความรุนแรงที่เกิดขึ้นได้อีกด้วย โดยการปลูกฝังความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน เป็นห่วงเป็นใยกัน คอยเตือนกันเมื่อเพื่อนจะทำผิด ชักจูงเพื่อนให้เปลี่ยนแปลงในทางที่ดี ตลอดจนร่วมกันสร้างสรรค์กิจกรรมที่เป็นประโยชน์ที่เกิดจากความต้องการของตัวเด็กเอง

 http://www.thaihealth.or.th/healthcontent/article/13820

• สกว.
• สกศ.
• สคส.
• สนง.นวัตกรรมแห่งชาติ
• รศ.สุเทพ พงศ์ศรีวัฒน์
• GoToKnow
• OK_Nation
• SISLT
• ThaiGoodView
• สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์ และบุคลากรทางการศึกษา

TDC : Thai Digital Collection สืบค้นงานวิจัย ฉบับเต็ม

เรียนพิเศษโคราช

พัฒนาระบบโดย
ธีรวัฒน์ ภู่เจริญ