พฤติกรรมทางเพศในวัยรุ่น
พญ.อัมพร เบญจพลพิทักษ์ สถาบันสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นราชนครินทร์ วัยรุ่น (Adolescent) หมายถึง ช่วงวัยที่มีการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วในระยะการเปลี่ยนแปลงจากวัยเด็กสู่วัยผู้ใหญ่ ซึ่งประกอบด้วยการเปลี่ยนแปลงทั้งทางร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคม รวมทั้ง มีการพัฒนาทางเพศที่สมบูรณ์ (full sexual maturation)
แม้การเข้าสู่ความเป็นวัยรุ่นจะแตกต่างกันในแต่ละเพศในแต่ละบุคคล และในแต่ละยุคสมัย กล่าวคือ เด็กหญิงจะเข้าสู่วัยรุ่นเร็วกว่าเด็กผู้ชาย โดยเฉลี่ยประมาณ 2 ปี และในแต่ละประมาณ 10 ปี ที่ผ่านไป เด็กจะเข้าสู่ความเป็นวัยรุ่นเร็วขึ้นประมาณ 6 เดือน อย่างไรก็ตาม องค์การอนามัยโลกได้ให้ คำนิยามด้านอายุของวัยรุ่น ว่าครอบคลุมถึงบุคคลในช่วงอายุ 10-19 ปี
ในช่วงระยะการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย (puberty) ของวัยรุ่นนั้น จะมีพัฒนาการทางเพศที่สำคัญ คือ
การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางเพศปฐมภูมิ (primary sex characteristics) คือ การพัฒนาของระบบสืบพันธุ์ให้สามารถสร้างเซลสืบพันธุ์ได้ ซึ่งหมายถึงการเปลี่ยนแปลงของอัณฑะ (testis) และองคชาติ (penis) ในเด็กชาย และการเปลี่ยนแปลงของรังไข่ (ovary) มดลูก (uterus) และช่องคลอด (vagina) ในเด็กชาย
การเปลี่ยนแปลงลักษณะทางเพศทุติยภูมิ (secondary sex characteristics) ซึ่งเป็นลักษณะ ทางเพศประกอบอื่น ๆ ได้แก่ การเปลี่ยนแปลงของเต้านม รูปร่าง ขนตามรักแร้ หัวเหน่า และการเปลี่ยนแปลงของเสียงในเพศชาย แผนภาพที่ 1 แสดงถึงลำดับการเปลี่ยนแปลงสำคัญในช่วงวัยรุ่น
การเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของร่างกายมีผลกระทบอย่างยิ่งต่อวัยรุ่น และสามารถนำไปสู่ความหมกมุ่นต่อการเปลี่ยนแปลงนี้ โดยที่ความช้า/เร็วของการเข้าสู่วัยรุ่นเมื่อเปรียบเทียบกับเพื่อนฝูงร่วมวัยร่วมกับอิทธิพลของค่านิยมสังคม จะส่งผลต่อการรับรุ้และยอมรับตนเอง (self perception and self acceptance) รวมถึง การนำไปสู่รูปแบบพฤติกรรมทางเพศและพฤติกรรมทางสังคมอื่น ๆ ของวัยรุ่นได้
พัฒนาการทางเพศในเพศหญิง ในประเทศแถบตะวันตก เด็กหญิงมีประจำเดือนครั้งแรก (menarche) ที่ช่วงอายุประมาณ 10-16 ปี แต่ในบางกลุ่มประเทศ เด็กหญิงจะมีประจำเดือนครั้งแรกที่อายุมากกว่านี้ เช่นใน Papua New Guinea เด็กหญิงมีประจำเดือนที่ช่วงอาย 18-20 ปี ความแตกต่างของอายุที่เริ่มเข้าสู่ความเป็นวัยรุ่นนี้ ได้รับอิทธิพลจากอาหารสภาพการทำงานและสภาพคุณภาพชีวิต โดยพบว่า เมื่อองค์ประกอบเหล่านี้ดีขึ้น เด็กจะเข้าสู่ความเป็นวัยรุ่นได้เร็วขึ้น ดังนั้น ในระยะเวลาที่มีการพัฒนาทางวัตถุอย่างรวดเร็วในระยะที่ผ่านมา ประเทศที่พัฒนาแล้วจึงพบว่าเด็กได้เข้าส่ความเป็นวัยรุ่นรวดเร็วขึ้นกว่าเดิมอย่างชัดเจน (Baker and Bellis 1995)
นอกเหนือจากอิทธิพลจากโภชนาการและคุณภาพชีวิตที่ถือเป็นปัจจัยทางชีวภาพแล้ว ยังมีการศึกษาที่พบว่าปัจจัยด้านอารมณ์ก็ส่งอิทธิพลต่ออายุที่เริ่มมีประจำเดือนเช่นกัน กล่าวคือ Aro และ Taipale (1987) พบว่า เด็กหญิงในครอบครัวที่มีความขัดแย้งและปราศจากพ่อมีแนวโน้มมีประจำเดือนเร็วกว่าเด็กหญิงอื่น ๆ รวมทั้งเด็กหญิงกลุ่มนี้จะเริ่มต้นมีเพศสัมพันธ์ ใช้สุราและบุหรี่เร็วกว่าเด็กหญิงอื่น ๆ ด้วย การศึกษานี้จึงเป็นส่วนหนึ่งที่สะท้อนว่า การมีประจำเดือนนั้น เป็นภาวะขึ้นที่ขึ้นอยู่กับปัจจัยอื่น ๆ (dependent variable) (Belsky et al., 1991) ทั้งในส่วนของปัจจัยทางชีวภาพและปัจจัยทางพฤติกรรมที่สัมพันธ์กันอย่างใกล้ชิด
และในทางตรงข้าม พฤติกรรมทางเพศเหล่านี้ ก็จะส่งอิทธิพลย้อนกลับไปสู่การเร้าความขัดแย้งในครอบครัวให้รุนแรงขึ้น โดยพฤติกรรมปัญหาในเด็กหญิงลักษณะดังกล่าว จะพบได้ในโรงเรียน สหศึกษามากกว่าโรงเรียนที่มีนักเรียนหญิงล้วน การศึกษานี้จึงอาจสะท้อนให้เห็นว่า กลุ่มเพื่อนยังมีผลต่อพฤติกรรมทางเพศของเด็กหญิงอีกด้วย
นอกจากนี้ ยังพบว่า มุมมองของเด็กหญิงที่มีต่อการมีประจำเดือนยังส่งผลต่อพฤติกรรมและการแสดงออกทางอารมณ์อีกด้วย ในเด็กหญิงที่ทัศนคติด้านลบต่อการมีประจำเดือนและมีประจำเดือนเร็วกว่ากลุ่มเพื่อนฝูงมีแนวโน้มจะรับรู้ประสบการณ์ครั้งแรกของการมีประจำเดือนในฐานะของสถานการณ์ด้านลบ (Brooks – Gunn and Reiter, 1990) ทั้งนี้ การมีประจำเดือนครั้งแรกเร็วกว่าเด็กอื่นจะสัมพันธ์กับการเพิมของปัญหาทางจิตใจของเด็กหญิง โดยส่วนหนึ่งอาจเกิดจากการที่เด็กหญิงรายนั้น ๆ จะมีเวลาในการเตรียมตัวน้อยกว่าเพื่อนร่วมวัย ประกอบกับการมีประจำเดือนทำให้เด็กหญิงต้องเผชิญกับความคาดหวัง ความเครียด รวมทั้งสิ่วแวดล้อมแบบใหม่โดยที่ยังขาดความพร้อมทางด้านจิตใจ (Ge et al., 1996)
หลังจากมีประจำเดือนแล้ว มีแนวโน้มว่าเด็กหญิงจะเริ่มใส่ใจต่อการควบคุมอาหารเพื่อรักษา รูปร่าง ทั้งนี้ การศึกษาพบว่า การควบคุมอารมณ์นี้เป็นผลมาจากทัศนคติที่ดีต่อความผอมของรูปร่างมากกว่าที่จะเป็นผลจากอิทธิพลทางการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย (Rutter and Rutter 1992)
พัฒนาการทางเพศในเด็กชาย เด็กชายเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงทางเพศ ช้ากว่าเด็กหญิงประมาณ 18-24 เดือน ทั้งนี้ พบว่า การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายของเด็กชาย จะส่งผลต่อสถานภาพในกลุ่มเพื่อนฝูงอย่างชัดเจน กล่าวคือ เด็กชายที่มีพัฒนาการของร่างกายเร็ว จะได้รับการยอมรับจากเพื่อนฝูงและมีภาพลักษณะแห่งตน (Self-image) ที่ดี ซึ่งในด้านจิตใจนั้น อาจอธิบายได้จากการที่ความ “เป็นหนุ่ม” เป็นลัญลักษณ์ของความแข็งแรงและสะท้อนถึงประสิทธิภาพในการขยายเผ่าพันธ์ (Weisfileld et al., 1987)
นอกจากนี้ ยังมี ข้อน่าสังเกตชัดเจนว่า พ่อแม่มีแนวโน้มแสดงท่าทีและความคาดหวังที่แตกต่างต่อการ “เป็นหนุ่ม” ของลูกชาย และการ “เป็นสาว” ของลูกสาว เด็กหญิงมักได้รับความร๔และการบอกกล่าวเกี่ยวกับการมีประจำเดือนครั้งแรกจากแม่หรือบุคคลที่สนิทสนมอื่น ขณะที่เด็กชายมักไม่มีโอกาสได้พูดคุยเกี่ยวกับ “ความสามารถในการสร้างอสุจิครั้งแรก” (Spenmarche) กับพ่อของตน (Durkin 1995).
พฤติกรรมทางเพศ พฤติกรรมทางเพศครอบคลุมทั้งพฤติกรรมที่อยู่ภายใน (covert behavior) ซึ่งเป็นพฤติกรรมที่ไม่ได้แสดงออกมาให้เห็น อาทิเช่น ความคิด ค่านิยม ซึ่งมีผลอย่างยิ่งต่อพฤติกรรมที่ถูแสดงออกมาให้เห็นได้ชัดเจน (overt behavior) เช่น การคบเพื่อนต่างเพศ จนกระทั่งถึงการมีความสัมพันธ์ทางเพศ
การศึกษาโดยทั่วไป พบว่า เด็กชายและเด็กหญิงวัยรุ่น มีแนวโน้มการแสดงออกของพฤติกรรมทางเพศที่แตกต่างกัน เด็กชาย 95% มีการสำเร็จความใคร่ด้วยตนเอง (Masturbate) ขณะที่เด็กหญิงมีอัตราของพฤติกรรมนี้ประมาณ 60% นอกจากนี้สภาวะทางสังคมยังส่งต่อต่อการมีเพศสัมพันธ์ของวัยรุ่นชายหญิงอีกด้วย วัยรุ่นในประเทศตะวันตกเริ่มมีความสัมพันธ์ทางเพศ ตั้งแต่ระยะวัยรุ่นตอนต้นหรือวัยรุ่นตอนกลาง (Katchadourian, 1990) การศึกษาโดย (Brook Advisory Service) ในสหราชอาณาจัก เมื่อปี 1998 สะท้อนว่าวัยรุ่น 20% มีเพศสัมพันธ์ก่อนอายุ 16 ปี และส่วนใหญ่มีเพศสัมพันธ์ครั้งแรก เมื่ออายุ 17 ปี สภาพการณ์เช่นนี้สอดคล้องกับที่พบในยุโรปในภาพรวม จากการศึกษาของ (Capaldi และคณะ 1996)
ระยะเวลาที่วัยรุ่นชายมีเพศสัมพันธ์ครั้งแรกจะสัมพันธ์กับองค์ประกอบดังนี้
การเข้าสู่การเปลี่ยนแปลงทางสรีระร่างกายของวัยรุ่นเร็ว
สถานภาพสมรสของพ่อแม่ เช่น การหย่าร้างและมีคู่ครองใหม่ของพ่อแม่
การมีพฤติกรรมก้าวร้าวเกเรรุนแรง
การใช้สารเสพติด
ในส่วนของการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นนั้น พบว่า หลังมีการคุมกำเนิดวิธีต่าง ๆ แพร่หลายและใช้บริการได้ง่ายขึ้นในปี 1975 มีผลให้การตั้งครรภ์ลักษณะนี้ลดลงชัดเจน อย่างไรก็ตาม ในกรณีของวัยรุ่นที่ตั้งครรภ์นั้น ได้พบปัจจัยที่สัมพันธ์เกี่ยวข้องดังนี้
การด้อยการศึกษา
ความยากจน
ปัญหาอารมณ์
การเป็นบุตรของมารดาวัยรุ่น
สิ่งที่พบได้ชัดเจนอีกประการหนึ่งในประเทศตะวันตก คือ เมื่อมีการตั้งครรภ์ในวัยรุ่นแล้ว วัยรุ่น ที่มาจากย่านยากไร้ขาดแคลนมีแนวโน้ม สูงที่จะคงสภาพการตั้งครรภ์ต่อไปจนให้กำเนิดทารก ในขณะที่สังคมมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา อย่างไรก็ตา แม้ในภาวะปัจจุบัน พ่อแม่ในประเทศส่วนใหญ่ยังมีแนวโน้มที่จะห่วงใยต่อการเปลี่ยนแปลงที่กี่ยวข้องกับเพศและเพศสัมพันธ์ในลูกสาวมากกว่าในลูกชาย ข้อสังเกตที่น่าสนใจประการหนึ่งคือ แม้ว่าค่านิยมของสังคมที่มีต่อเพศหญิงในประเทศต่าง ๆ จะมีความแตกต่างหลากหลาย แต่แนวคิดที่มองเห็นบทบาทเพศชายเปรียบเสมือนผู้ล่า (predator) นั้น กลับเกิดขึ้นอย่างคล้ายคลึงกันในทุกภูมิภาพของโลก ด้วยคำอธิบายทางชีวสังคมและเหตุผลต่าง ๆ นานา นอกจากนี้ ยังพบว่า เพศหญิงและเพศชาย ยังมีค่านิยมหรือแบบแผนความคิดในเรื่องเพศสัมพันธ์ที่แตกต่างกัน (Zani 1991) รายงานว่า เพศชายมักรับรู้ประสบการณ์ทางเพศครั้งแรกของตนในฐานะสิ่งที่พึงพอใจและภาคภูมิ ในขณะที่เพศหญิงมักมีความรู้สึกวิตกกังวลอย่างยิ่ง (Gordon and Gilgnn, 1987) อย่างไรก็ตาม (Durkin 1995) ได้เสนอว่า ค่านิยมตลอดจนแบบแผนความคิดนี้ อาจมีการเปลี่ยนแปลงนั่นคือ ความแตกต่างเช่นนี้ได้ลดลงเรื่อย ๆ ในช่วงเวลาที่ผ่านมา
เพศศึกษากับพฤติกรรมทางเพศ การมีพฤติกรรมทางเพศที่เหมาะสมของวัยรุ่น ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบหลายประการ ทั้งในส่วนของความตระหนักรู้ในตน (Self-awarness) ความภาคภูมิใจในตนเอง (Self-esteem) ความรับผิดชอบในตนเอง (Self-responsibility) รวมถึงการเรียนรู้การชะลอความพึงพอใจ (delayed gratification) ทั้งนี้ หากวัยรุ่นได้มีความรู้ความเข้าใจถึงอิทธิพลต่าง ๆ ที่มีผลต่อการดำรงชีวิตอย่างถูกต้อง จะช่วยให้วัยรุ่นมีพฤติกรรมทางเพศที่เหมาะสมได้มากขึ้น ความรู้ความเข้าใจดังกล่าว ควรรวมถึงองค์ประกอบต่าง ๆ ดังนี้
พัฒนาการทางเพศ (human sexuality development)
สุขอนามัยทางเพศ (sexual health)
พฤติกรรมทางเพศ (sexual behaivor)
สัมพันธภาพ (relation)
ทักษะที่จำเป็นของบุคคล (personal skill)
สังคมและวัฒนธรรม (Social and culture)
บทบาททางเพศ (Gender role)
ด้วยเหตุนี้ กระทรวงศึกษาธิการจึงได้ร่วมกับกระทรวงสาธารณสุขในการจัดให้มีการสอนสาระด้านเพศศึกษาต่าง ๆ ดังกล่าวเบื้องต้น แก่ช่วงวัยต่าง ๆ ของเด็กก่อนที่จะก้าวสู่ความเป็นวัยรุ่นที่สามารถมีพฤติกรรมทางเพศที่เหมาะสมได้ในอนาคต อย่างไรก็ตาม บทบาทการสอนในโรงเรียนนั้น เป็นเพียงองค์ประกอบที่ช่วยเติมเต็ม และยังต้องอาศัยการเตรียมการและติดตามจากครอบครัว และทุกฝ่ายของสังคมอย่างใกล้ชิดด้วย
เอกสารอ้างอิง
Tanner J.M. Foetus into Man. London : open Books. 1978.
Baker, R. R. and Bellis, M.A. Human Sperm Competition : Copulation, Masturbation and Infidelity. London : Chapman & Hall.
Aro H. and Taipale V. The Impaet of timing of puberty on psychosomatic symptoms among 14 to 16 year old finnish girls. Child development, 1987 : 58, 261-268
Belsky. J, Steinberg L. and Draper P. Childhood experience, interpersonal development and reproduction stritye : an evolutionary theory of socialisation . Child Development. 1991 : 62, 647-670
Brooks - Gunn, J. and Reiter E.O. The role of pubertal processes. In S.S feldman and G.R. Elliot (eds), At the threshold : The Developing Adolescent, Cambridge : Cambrridge University Press. 1990
Ge X, Conger R D and Elder GH. Coming of age too earyly : pubertal influences on girl’s verlnerablity to psychological distress. Child Development. 1996 : 67, 3386-3400.
Rutter M and Rutter M. Developing Mind’s : Challenge and Continuity acorss the lifespin. Harmondsworth : Penguin. 1992
Weisfield, G.E., Muczenski D.M., Weisfield C.C. and Omakr D.R. stability of boys social success among pecrs oven an eleven year period. In J.A. Meacham (ed.), Interpersonal Relations : Family, Peers, Friends. Basel : Karger. 1987
Durkin K. Development Social Psychology : From Infancey to old age. Oxford : blackwell 1995
Katchadourian H. Sexuality. In S.S. Feldman and G.R. Elliot (eds). At the Threshold : The Developing Adolescent. Cambridge : Cambridge University Press. 1990
Brook Advisory service. Teenagers and Sex : A Briefing Paper. London : Brook Adviory Centres. 1998
ที่มา : http://icamtalk.com
00207 โดย ศักดิ์ชัย ภู่เจริญ 2009-06-15 22:43:55 v : 19715
ดร.ศักดิ์ชัย ภู่เจริญ
เว็บทางการศึกษา
ตรวจสอบความเร็วอินเตอร์เน็ต
ข่าว The Nation
ข่าว CNN
ข่าว BangkokPost
มหาวิทยาลัยทั่วประเทศ
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
ม.เชียงใหม่
ม.แม่โจ้
ม.จุฬาลงกรณ์
ม.ธรรมศาสตร์
ม.รามคำแหง
ม.สุโขทัยธรรมาธิราช
ม.เกษตรศาสตร์
ม.ขอนแก่น
ม.มหิดล
ม.ศิลปากร
ม.ศรีนครินวิโรฒน์
ม.สงขลานครินทร์
นิด้า
นครเหนือ
ลาดกระบัง
ม.อุบลราชธานี
ม.บูรพา
ม.มหาสารคาม
ม.นเรศวร
ม.ทักษิณ
ม.เทคโนโลยีสุรนารี
ม.วลัยลักษณ์
ม.พระจอมเกล้า
ม.แม่ฟ้าหลวง
ม.กรุงเทพ
ม.ธุรกิจบัณฑิตย์
ม.เกริก
ม.เกษมบัณฑิต
ม.พายัพ
ม.เซ็นต์จอห์น
ม.ณิวัฒนา
ม.เทคโนฯมหานคร
ม.รังสิต
ม.วงษ์ชวลิตกุล
ม.วิทยาศาสตร์ฯ
ม.ศรีปทุม
ม.สยาม
ม.หอการค้าไทย
ม.หัวเฉียวฯ
ม.อัสสัมชัญ
ม.อีสเทิร์นเอเชีย
ม.เอเชียอาคเนย์
- - - - - - - - - - - - - - - -
มหาวิทยาลัยราชภัฏ
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
สำนักงานสภาราชภัฏ
ม.ราชภัฏเชียงราย
ม.ราชภัฏเชียงใหม่
ม.ราชภัฏลำปาง
ม.ราชภัฏอุตรดิตถ์
ม.ราชภัฏกำแพงเพชร
ม.ราชภัฏนครสวรรค์
ม.ราชภัฏพิบูลสงคราม
ม.ราชภัฏเพชรบูรณ์
ม.ราชภัฏมหาสารคาม
ม.ราชภัฏเลย
ม.ราชภัฏสกลนคร
ม.ราชภัฏอุดรธานี
ม.ราชภัฏนครราชสีมา
ม.ราชภัฏบุรีรัมย์
ม.ราชภัฏสุรินทร์
ม.ราชภัฏอุบลราชธานี
ม.ราชภัฏร้อยเอ็ด
ม.ราชภัฏนครพนม
ม.ราชภัฏศรีสะเกษ
ม.ราชภัฏชัยภูมิ
มร.กาฬสินธุ์
มร.ราชนครินทร์
มร.เทพสตรี
มร.พระนครศรีอยุธยา
มร.วไลยอลงกรณ์
มร.รำไพพรรณี
มร.กาญจนบุรี
มร.นครปฐม
มร.เพชรบุรี
มร.หมู่บ้านจอมบึง
มร.นครศรีธรรมราช
มร.ภูเก็ต
มร.ยะลา
มร.สงขลา
มร.สุราษฏร์ธานี
มร.จันทรเกษม
มร.ธนบุรี
มร.บ้านสมเด็จ
มร.พระนคร
มร.สวนดุสิต
มร.สวนสุนันทา
- - - - - - - - - - - - - - - -
กระทรวง
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
ศึกษาธิการ
สนง.ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
สนง.คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
สนง.เลขาธิการสภาการศึกษา
สนง.คณะกรรมการการอุดมศึกษา
สนง.คณะกรรมการการอาชีวศึกษา
การคลัง
ต่างประเทศ
ท่องเที่ยวและกีฬา
คมนาคม
พาณิชย์
ยุติธรรม
วัฒนธรรม
วิทยาศาสตร์ฯ
เทคโนโลยีฯ
สาธารณสุขฯ
เกษตรและสหกรณ์ฯ
กลาโหม
มหาดไทย
แรงงาน
- - - - - - - - - - - - - - - -
เรียนพิเศษโคราช
พัฒนาระบบโดย
ธีรวัฒน์ ภู่เจริญ